Wilhelm i Jakub Grimm „Złota gąska” – książkowe recenzje dla dzieci i rodziców

Bibliotekarze mają taki przywilej, że mogą buszować bezkarnie w bibliotecznych magazynach pełnych książek sprzed lat z pożółkłymi kartkami, pachnącymi kurzem i budzącymi nostalgię za minionymi czasami. Na magazynowych półkach można znaleźć prawdziwe perełki, które warto odkurzyć i wydobyć na światło dzienne ze względu na wartościową warstwę językową i grafikę. Ale na szczęście zdarza się i tak, że część ciekawych starszych tytułów w naszej bibliotece nie zawitało jeszcze do magazynu i cieszą oko na przykład w Oddziale dla Dzieci. Bywają, ale to naprawdę bardzo bardzo rzadko ponadczasowi pisarze i ilustratorzy, którzy ukształtowali i kształtują nadal gusta estetyczne wielu pokoleń – ich książki są wszędzie wokół nas: na bibliotecznych półkach (nie tylko tych ukrytych w magazynach), w naszych domach i w księgarniach. Do takich twórców niewątpliwie należy Jan Marcin Szancer, wybitny ilustrator, którego dorobek jest obecnie prezentowany na adresowanej do dzieci wystawie „Szancer, wyobraź sobie!” w Żydowskim Muzeum Galicja w Krakowie.

Wystawa jest zaprojektowana w taki sposób, aby dzieci mogły „ją odkrywać i w niej uczestniczyć” (cyt. materiały wystawowe). Zatem na niedużej przestrzeni możemy spotkać Pana Kleksa i wyjąć z jego kieszeni niewidzialne pióro po to, by niewidzialnym atramentem opisać swoje marzenia; przebrać się w stroje rodem z książek ilustrowanych przez Szancera i zagrać w teatrze; możemy pobawić się w teatr cieni i usłyszeć gwizd lokomotywy – tak, właśnie tej najsławniejszej, z wiersza Juliana Tuwima. A wszędzie wokół nas: na ścianach, zwieszające się z sufitu, w formie wielkich ściennych puzzli albo jako kaskady reprodukcji podwieszone między ścianami, zamknięte w przeszklonych gablotach w postaci pierwszych książkowych wydań czy oprawione w ramki oryginały – ilustracje. Ten baśniowy świat, wysmakowany wizualnie, przypominający dorosłym lektury z dzieciństwa, a dzieciom stwarzający okazję do dobrej zabawy w otoczeniu piękna, czeka na zwiedzających do 15 lipca 2021 roku. Do Żydowskiego Muzeum Galicja warto się wybrać całą rodziną, bo i dla dorosłych kuratorzy przygotowali nieco informacji biograficznych, opisujących trudne wojenne losy tego wybitnego polskiego artysty żydowskiego pochodzenia. A po zwiedzeniu wystawy zapraszamy do Miejskiej Biblioteki w Chrzanowie po książki z ilustracjami Szancera: „Akademię Pana Kleksa”, „Brzechwę dzieciom”, „Pinokia”, „Baśnie” Andersena i wiele, wiele innych tytułów. Ja mam dzisiaj przed sobą „Złotą gąskę” braci Grimm – klasyczną baśń, przetłumaczoną przez żonę artysty, Zofię Sykulską- Szancerową – aktorkę i piosenkarkę, modelkę pozującą do prac męża i, jak się okazuje, również tłumaczkę.

Wszyscy chętnie od czasu do czasu sięgamy po baśnie w klasycznych wersjach: braci Grimm, Charlesa Perrault, Hansa Christiana Andersena. Warto znać te oryginalne wersje, bez uproszczeń i lukrowanych zakończeń. Współcześni twórcy często piszą nowe bajki w oparciu o te tradycyjne, a baśniowe motywy wplotły się do naszego języka, wyobraźni i filmów.
„Złota gąska” to znana baśń o najmłodszym z trzech braci, Janku zwanym Głuptaskiem, o jego dobrym sercu i nagrodzie, jaka na niego czekała po tym, gdy podzielił się śniadaniem z tajemniczym małym, szarym człowieczkiem. Nie będę zdradzać rozwinięcia historii, powiem tylko, że kluczową rolę odgrywa tutaj tytułowa złota gąska, dzięki której los ubogiego Głuptaska całkowicie się odmienił. Treść, jak można oczekiwać po klasycznych baśniach, nie jest zaskakująca, opiera się na konstrukcji charakterystycznej dla bajek magicznych (według badań Władimira Proppa, autora sławnej „Morfologii bajki”). Elementem najbardziej zwracającym uwagę w tym wydaniu jest oprawa graficzna – ilustracje mistrza Szancera.
W tek książeczce możemy znaleźć najważniejsze cechy charakterystyczne dla stylu autora. O jego pracach możemy przeczytać na stronie niezlasztuka.net: „Prace Szancera charakteryzuje bogactwo szczegółów. Jego znak rozpoznawczy to wielki rozmach, złożona, ale jednocześnie nieprzeładowana, swobodna kompozycja. Raz tworzył monochromatyczne ilustracje w stonowanej kolorystyce, brązach i zieleniach, innym razem zaskakiwał feerią barw (…) Malował charakterystyczne smukłe ludzkie postacie o wyrazistych twarzach i ekspresyjnym spojrzeniu oraz antropomorficzne zwierzęta i przedmioty. Potrafił wyczarować na ilustracjach fantastyczne światy albo zabrać w symboliczną podróż do minionej epoki.” (dostęp 22.07.2020).

W naszej bibliotece można znaleźć wiele książek z ilustracjami tego artysty. Dodatkowo w czytelni dostępna jest na miejscu pozycja wydana przez poznańską Oficynę Wydawniczą G&P z 2019 roku: bogato ilustrowany album z biografią artysty pod tytułem „Jan Marcin Szancer: ambasador wyobraźni”.

Zapoznajcie się z twórczością Jana Marcina Szancera i z książkami, którym towarzyszą jego prace. Naprawdę warto.

Przygotowała: Bibliotekarka Kasia / Oddział dla Dzieci