WŁOSCY NOBLIŚCI
Po raz kolejny zapraszamy naszych czytelników na Tydzień literatury – tym razem włoski. Zaczynamy jak zwykle, od słynnych noblistów.
Wystawka do obejrzenia w Filii os. Południe.
1906 – Giouse Carducci
ur. 27 lipca 1835 w Valdicastello di Pietrasanta, zm. 16 lutego 1907 w Bolonii – włoski historyk literatury i poeta. Przez swoich krajanów uznawany za twórcę narodowego
i wieszcza zjednoczonych Włoch. Był zwolennikiem wysublimowanej estetyki, kategorycznie odrzucał swobodę romantyzmu i opierał się głownie na wzorcach antycznych i włoskiej tradycji klasycznej. Przez długi czas był wykładowcą na Uniwersytecie Bolońskim, Prowadził intensywną działalność krtycznoliteracką i czynnie uczestniczył w dyskusjach politycznych. W roku 1906 otrzymał Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury za „twórczą energię, świeżość stylu i siłę liryczną, tak charakterystyczne dla jego poetyckich arcydzieł".
Najwybitniejsze dzieła Carducciego:
1. Juvenilia, 1850-1860 (Juwenilia)
2. Levia Gravia, 1861-1871 (Lekkie i poważne)
3. Giambi ed epodi, 1867-1879 (Jamby i epody)
4. Nouve poesie, 1871-1873 (Nowe poezje)
5. Intermezzo, 1874-1887
6. Rime nuove, 1861-1887 (Rymy nowe)
7. Odi barbare, 1873-1889 (Rymy barbarzyńskie)
8. Rime e ritmi, 1889-1898 (Rymy i rytmy)
źródło: https://pl.wikipedia.org
1926 – Grazia Deledda
ur. 27 września 1871 w Nuoro, zm. 15 sierpnia 1936 w Rzymie – włoska nowelistka i powieściopisarka. Ukończyła cztery klasy szkoły podstawowej, w kolejnych latach pobierała prywatne lekcje w języku włoskim, francuskim i po łacinie u profesora Pietro Ganga. To właśnie on zachęcił ją do publikowania prac pisanych na zadane przez niego tematy. Jej opowiadania Sangue sardo i Remigia Helder opublikowano, kiedy miała 13 lat. Ukazały się w 1888r. w magazynie o modzie „L’ultima moda”, a w 1892 r. napisała pierwszą powieść Fior di Sardegna. Grazia Deledda jest laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1926. Nagrodę otrzymała: „za poetyckie dzieła, w których z jaskrawą plastycznością opisuje życie jej ojczystej wyspy, a także za głębię w podejściu do ludzkich problemów w całości”. W 1906 r. ukazała się w Polsce powieść Popiół (Cenere), a w 1934 r. wydano w Polsce powieść Trzcina na wietrze.
Z licznych jej dzieł wymienić należy:
1. Anime oneste (1896),
2. Elias Portolu (1900),
3. Cenere (1904),
4. Nostalgia (1905),
5. Trzcina na wietrze (1913),
6. Il segredo dell’ uomo solitario (1921),
7. Annalena Bilsini (1927)
źródło: https://pl.wikipedia.org
1934 – Luigi Pirandello
ur. 28 czerwca 1867 w Agrigento, zm. 10 grudnia 1936 w Rzymie – powieściopisarz, dramaturg i nowelista włoski. W swej twórczości zajmował się społeczeństwem i człowiekiem – hipokryzją i funkcjonującymi w stosunkach międzyludzkich stereotypami. Początkowo kształcony w domu. Jako dwunastolatek napisał swoją pierwszą tragedię. W roku 1880 jego rodzina wyprowadziła się do Palermo. Tam ukończył szkołę średnią. W roku 1887 udał się do Rzymu, gdzie podjął studia prawnicze. Z powodu konfliktu z profesorem łaciny został zmuszony do opuszczenia uniwersytetu, trafił do Bonn, gdzie spędził dwa lata. W roku 1891 otrzymał tytuł doktora glottologii. Po powrocie na Sycylię zdecydował się poświęcić pisarstwu. W roku 1894 wydał pierwszy zbiór opowiadań, Romanse bez miłości. W latach 1925-26 ukazywała się w odcinkach jego ostatnia, prawdopodobnie najlepsza powieść – Jeden, nikt i sto tysięcy.
Pirandello oprócz powieści i opowiadań tworzył na potrzeby teatru, od roku 1925 był dyrektorem artystycznym Teatro d'Arte di Roma. Jego najważniejsze sztuki, to – Żeby wszystko było jak należy, Jak przedtem, lepiej niż przedtem, Sześć postaci scenicznych w poszukiwaniu autora
W roku 1929 Pirandello został członkiem Włoskiej Akademii Nauk, a w roku 1934 został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury.
źródło: https://pl.wikipedia.org
1959 – Salvadore Quasimodo
ur. 20 sierpnia 1901
w Modica, zm. 14 czerwca 1968 w Neapolu – włoski poeta. Studiował inżynierię w zakresie budownictwa drogowego, jednak imał się też różnych zawodów. Zawodowo dziennikarstwem zajął się już przed wojną. Równocześnie rozwijał swoją oryginalną twórczość. Po wojnie wstąpił do Włoskiej Partii Komunistycznej i został profesorem literatury włoskiej w Mediolanie. Był również krytykiem teatralnym. Zajmował się też tłumaczeniami antycznej poezji greckiej i łacińskiej oraz anglojęzycznej. Tłumaczył także wiersze Adama Mickiewicza.
Na II Kongresie Obrońców Pokoju w Warszawie, który odbył się 22 listopada 1950, został wybrany do Światowej Rady Pokoju.
Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1959.
Dzieła:
1. Wody i ziemie (1930)
2. Zatopiony obój (1932)
3. Aromat eukaliptusa i inne wiersze (1933)
4. Erato i Apollo (1936)
5. Poezje (1938)
6. I nagle wieczór (1942)
7. Dzień po dniu (1947)
8. Życie nie jest snem (1949)
8. Fałszywa i prawdziwa zieleń (1960)
źródło: https://pl.wikipedia.org
1975 – Eugenio Montale
ur. 12 października 1896
w Genui, zm. 12 września 1981 w Mediolanie – włoski poeta, eseista, krytyk literacki, tłumacz i polityk. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1975. W młodości chciał zostać śpiewakiem operowym. W czasie I wojny światowej służył w armii. W roku 1927 przeprowadził się z Genui do Florencji, gdzie wstąpił do literackiego ruchu hermetyków, poezji, w której częsta była świadoma niejasność sensu, a w języku przeważały wieloznaczności i wypowiedzi nominalne. W roku 1938 za poglądy antyfaszystowskie został zwolniony ze stanowiska dyrektora biblioteki Gabinetto Vieusseux Library we Florencji. Od roku 1948 pracował jako krytyk literacki w gazecie Corriera della Sera, a od 1967 zasiadał w senacie włoskim.
Przekładał m.in. utwory Williama Szekspira, T.S. Eliota i Pierre’a Corneille’a.
Wybrane dzieła:
1. Skorupy mątwy (Ossi di Seppia, 1925)
2. Okazje (Le occasioni, 1939)
3. Quaderno di Traduzioni (1948)
4. Burza i inne wiersze (La bufera e altro, 1956)
5. Zeszyt z czterech lat (1977)
6. Inne wiersze (1980)
7. Poezje wybrane (1987)
źródło: https://pl.wikipedia.org
1997 – Dario Fo
ur. 24 marca 1926 w Sangiano, zm. 13 października 2016r. w Mediolanie.
Autor sztuk teatralnych, reżyser oraz kompozytor i satyryk. Wiodącym tematem jego dzieł są idee komunizmu i anarchizmu. Dario Fo w roku 1997 otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Jego twórczość nawiązuje do komedii dell’arte. Wiele prac Dario Fo stworzył razem ze swoją żoną Francą Rame. W roku 1940 przeprowadził się do Mediolanu, aby studiować w Akademii Sztuk Pięknych „Brera”, a w 1943 wstąpił do oddziałów spadochronowych Włoskiej Republiki Socjalnej utworzonej pod kuratelą Niemców przez Mussoliniego. Po wojnie wrócił do Mediolanu, aby studiować architekturę. Zaangażował się w ruch piccoli teatri (małych teatrów), w których zaczął przedstawiać swoje monologi. W 1950 zaczął pracę w firmie teatralnej należącej do Franca Parenti i porzucił zawód asystenta architekta. W roku 1951 Dario Fo spotkał Frankę Rame, która stała się towarzyszką nie tylko jego życia, ale i twórczości.
źródło: https://pl.wikipedia.org
