95. rocznica śmierci
95 lat temu w swojej willi na Harendzie w Zakopanem w wieku 66 lat zmarł Jan Kasprowicz, poeta, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli Młodej Polski, autor zbiorów wierszy: Z chałupy, Krzak dzikiej róży, Księga ubogich.
Pochowany został na cmentarzu w Zakopanem, ale w roku 1933 z inicjatywy wdowy po poecie Marii jego szczątki przeniesiono do specjalnie zbudowanego na Harendzie mauzoleum. Kamienie, które posłużyły do budowy mauzoleum, zaprojektowanego przez Karola Stryjeńskiego, wydobywano z Morskiego Oka. Od 1950 roku w willi na Harendzie działa poświęcone poecie muzeum oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Twórczości Jana Kasprowicza powstałe w roku 1964.
Urodził się 12 grudnia 1860 we wsi Szymborze pod Inowrocławiem jako jedno z czternaściorga dzieci Piotra Kasprowicza i Józefy z Kloftów. Uczył się w Inowrocławiu, Poznaniu, Raciborzu i Opolu, studiował na uniwersytetach w Lipsku i Wrocławiu. W roku 1888 osiadł we Lwowie, gdzie mieszkał przez 35 lat. Pracował w redakcjach „Kuriera Lwowskiego” i „Słowa Polskiego”, uprawiał publicystykę społeczną i polityczną, a także krytykę literacką i teatralną. W roku akademickim 1921-1922 był rektorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie.
Pierwszy wiersz zatytułowany Do Gopła napisał w roku 1877, dziesięć lat później wydał debiutancki tom poezji Z chałupy. W jego twórczości obecnej są wszystkie ważne nurty poetyckie Młodej Polski, a więc: naturalizm, symbolizm, modernizm i katastrofizm. Uważa się, że był nie tylko prekursorem katastrofizmu na gruncie polskiej literatury, czego przykładem tomy Świat się kończy czy Ginącemu światu, ale również wiersza wolnego. W jego twórczości obecne są ponadto elementy społeczne i obyczajowe – z jednej strony, a z drugiej religijne, a nawet mistyczne, czego dowodem tomy Z chłopskiego zagonu czy Księga ubogich oraz Hymny, Salve Regina czy Dies Irae. Pozostawił po sobie także oryginalną opowieść napisaną prozą poetycką O bohaterskim koniu i walącym się domu, a także dramat Marchołt gruby a sprośny, jego narodzin, życia i śmierci misterium tragikomiczne. Jego poezja powstawała zarówno pod wpływem tradycji poezji polskiej, zwłaszcza romantycznej, ale również europejskiej: Shelleya i Rimbauda.
Był ponadto cenionym tłumaczem i to z wielu języków: greckiego, niemieckiego, francuskiego, włoskiego. Przełożył tragedie Ajschylosa i Eurypidesa, wiersze Goethego i Schillera, utwory Maeterlincka, Bertranda, d’Annunzia. Z norweskiego przełożył Peera Gynta Ibsena. Najwięcej tłumaczył z angielskiego: Byrona, Keatsa, Marlowe’a, Wildea’ i Yeatsa. Za pieniądze zarobione na przekładach Szekspira w roku 1923 od angielskiej malarki Winiefred Cooper nabył willę na Harendzie w Zakopanem, gdzie spędził ostatnie lata życia.
W zbiorach Biblioteki Narodowej przechowywane są liczne rękopisy Jana Kasprowicza, m.in, takich utworów, jak: Mój świat, Salve Regina, Judasz, Moja pieśń wieczorna, a także Marchołt gruby a sprośny, ponadto rękopisy przekładów np. Epipsychydiona Percy Bysshe Shelleya, Hyperiona Johna Keatsa i Franceski z Rimini Gabriela d’Anunzia czy maszynopis z odręcznymi poprawkami Peera Gynta Henryka Ibsena, wreszcie przekład z francuskiego dramatu Adama Mickiewicza Jakub Jasiński, czyli Dwie Polski. Ponadto w BN znajdują się listy Kasprowicza do m.in. Stefana Żeromskiego i Jana Lechonia.
Pochowany został na cmentarzu w Zakopanem, ale w roku 1933 z inicjatywy wdowy po poecie Marii jego szczątki przeniesiono do specjalnie zbudowanego na Harendzie mauzoleum. Kamienie, które posłużyły do budowy mauzoleum, zaprojektowanego przez Karola Stryjeńskiego, wydobywano z Morskiego Oka. Od 1950 roku w willi na Harendzie działa poświęcone poecie muzeum oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Twórczości Jana Kasprowicza powstałe w roku 1964.
źródło: www.bn.org.pl
