200. rocznica urodzin Cypriana Kamila Norwida

W tym roku przypada dwusetna rocznica urodzin Cypriana Kamila Norwida. W związku z jubileuszem, ten znany (choć chyba ciągle jeszcze znany niewystarczająco dobrze…) i zasłużony dziewiętnastowieczny twórca został uchwałą Sejmu RP ogłoszony jednym z patronów 2021 roku.

Norwid urodził się 24 września 1821 roku na Mazowszu, we wsi Głuchy (wcześniejsze formy nazwy: Laskowo-Głuchy i Laskowo Głuchy) koło Radzymina.

Przeważającą część życia Norwid spędził z dala od (będących pod zaborami) ziem polskich. W 1842 roku rozpoczęła się jego podróż po Europie, która z czasem przerodziła się w przymusową emigrację. Odwiedził m.in. Wenecję, Florencję, Rzym, Berlin, Brukselę, Paryż, Londyn. Opuściwszy na krótko Europę, udał się także na pewien czas do Nowego Jorku. Ostatecznie zamieszkał w Paryżu, gdzie żył w biedzie, utrzymując się z wykonywania prac dorywczych.

Dziś Norwid uznawany jest za ostatniego z czterech najważniejszych polskich poetów romantycznych (choć  wielu historyków literatury uważa takie stwierdzenie za zbytnie uproszczenie). W Bibliotece Cyfrowej Polona można znaleźć liczne, interesujące materiały związane z życiem i twórczością Norwida. Ich przykładem są np. rękopisy jego dzieł.

Twórczość Norwida nie była zbyt entuzjastycznie przyjmowana za życia autora i nie przyniosła mu wówczas zbyt dużej popularności. Odzwierciedleniem tego są choćby losy „Vade-mecum” – publikacja ta została wydana w całości po raz pierwszy dopiero w 1947 roku.

Niektóre, choć niezbyt liczne dzieła Norwida opublikowane zostały jeszcze za życia autora. Ukazywały się one zarówno na ziemiach polskich, jak i za granicą (np. w Paryżu i Lipsku).

Norwid powszechnie znany jest głównie jako poeta, ale twórczość poetycka stanowi tylko część z jego bogatego dorobku.  Był również m.in. prozaikiem, dramatopisarzem, eseistą, filozofem, grafikiem i malarzem. Tworzył m.in. za pomocą tuszu (piórem i pędzlem), farb akwarelowych, ołówka i kredek.

Ostatnie lata życia Norwid spędził w Domu Świętego Kazimierza – przytułku dla weteranów, sierot i ubogich, założonym i prowadzonym w Paryżu przez polskie środowiska emigracyjne. Zmarł 23 maja 1883 roku i pochowany został na Cmentarzu Les Champeaux w Montmorency, znajdującym się w północnej części aglomeracji paryskiej.

Dopiero pod koniec XIX w., już po śmierci Norwida, jego twórczość została odkryta i spopularyzowana przez poetę i tłumacza – Zenona Przesmyckiego. Z jego inicjatywy wydane zostały m.in. czterotomowe wydawnictwo, zatytułowane „Pisma Zebrane”.

Po drugiej wojnie światowej popularność Norwida stopniowo wzrastała. W latach 1971-1976 ukazało się, liczące 11 tomów, wydanie „Pism wszystkich” pod redakcją W. J. Gomulickiego (kliknij tu aby wypożyczyć dowolny tom tego dzieła ze zbiorów Biblioteki Pedagogicznej w Toruniu). Obecnie trwają prace nad pierwszą krytyczną edycją tekstów Norwida, która składać się ma  z 17 tomów. Sukcesywnie ukazują się kolejne tomy – postępy śledzić można na tej stronie).

Dziś dzieła Norwida, choć przez wielu uważane za trudne, cieszą się wielkim uznaniem. Ogłoszenie roku 2021 Rokiem Cypriana Kamila Norwida (kliknij tu by zobaczyć uchwałę Sejmu RP, ustanawiającą Norwida patronem roku) nie jest pierwszą znaczącą formą upamiętnienia tego twórcy.

Od końca lat 60. XX w. twórczość Norwida popularyzował Czesław Niemen, wykonując teksty utworów poety do własnej muzyki. Przykładem jednej z z najbardziej znanych utworów jest „Bema pamięci żałobny rapsod” – ukazał się on na płycie „Niemen Enigmatic” z 1970 r. [kliknij tu by posłuchać utworu]. W 2001 roku Niemen udzielił wywiadu na temat swoich inspiracji Norwidem. Nagrania wywiadu można posłuchać tu.

W 1983 roku powstał polski film biograficzny pt. „Dom świętego Kazimierza”. Jego fabuła ukazuje ostatni miesiąc z życia Cypriana Kamila Norwida w Domu Świętego Kazimierza w Paryżu [tu można zobaczyć fotosy z filmu].

W 1998 Poczta Polska wydała znaczek zatytułowany „Dwór w Głuchach”, przedstawiający dwór, w którym urodził się Cyprian Kamil Norwid. Był to jeden ze znaczków wchodzących w skład serii (wydawanej w latach 1997-2001) „Dworki Polskie”.

Obecnie dwór w Głuchach jest własnością prywatną. Grupy zorganizowane mogą odpłatnie zwiedzać mieszczące się w nim Muzeum Norwida.

Innym miejscem związanym z Norwidem jest (znajdujący się kilka kilometrów od Głuchów) dwór w Dębinkach. Fundacja Museion Norwid planuje odrestaurowanie tego obiektu i stworzenie w nim muzeum. Norwid po śmierci matki spędzał w tym miejscu wiele czasu, gdyż majątek ten należał do jego opiekuna – Ksawerego Dybowskiego.

W 2001 r. ziemia z grobu Norwida została przewieziona do Polski i umieszczona w Krypcie Wieszczów Narodowych w Katedrze na Wawelu [kliknij tu by zobaczyć zdjęcie urny].

W 2013 roku Narodowy Bank Polski wyemitował trzy rodzaje monet, poświęcone Cyprianowi Norwidowi.

Wiele utworów Norwida możecie znaleźć  w serwisie wolnelektury.pl. Można z nich bezpłatnie korzystać:
„Ad leones!”
Aerumnarum plenus
Bema pamięci żałobny rapsod
Białe kwiaty
Bohater
Buntowniki, czyli stronnictwo-wywrotu
Centaury
Cenzor-krytyk
Ciemność
Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie
Czarne kwiaty
Czasy
Czułość
(Daj mi wstążkę błękitną…)
Do spółczesnych
Epos – nasza
Fortepian Chopina
Fraszka (!) [I]
Fraszka (!) [II]
Historyk
In Verona
Krzyż i dziecko
Larwa
Menego
Moja ojczyzna
Moja piosnka
Moja piosnka (I)
My Little Song (II)
Nad grobem Julii Capuletti w Weronie
Nerwy
Noc tysiączna druga
Ostatni despotyzm
Pielgrzym
Pierścień Wielkiej Damy
Pieśń od ziemi naszej
[Powiedz im, że duch odbrzmiał myśli wiecznej]
Praca
Promethidion
Przeszłość
Rzecz o wolności słowa
Święty-pokój
Słodycz
Stolica
Za kulisami