Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego – relacja

W weekend 11 i 12 września odbyła się pierwsza połowa wydarzenia organizowanego cyklicznie przez Małopolski Instytut Kultury. Hasłem przewodnim Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego 2021 jest „W ruchu”. Do tej kategorii zaliczono miejsca związane ze sportem, pielgrzymkami, turystyką, transportem, obiegiem waluty oraz przesyłek pocztowych. W ramach trasy małopolskiej udostępniono do bezpłatnego zwiedzania: drogę żelazną nr 103 przy stacji w Regulicach, Fabrykę Lokomotyw „Fablok” w Chrzanowie, Pałac Thetschlów w Jaszczurowej, Muzeum Turystyki Górskiej na Markowych Szczawinach w Zawoi (online). Oprócz głównych atrakcji na gości czekały działania towarzyszące.

Gospodarzem w Chrzanowie była Miejska Biblioteka Publiczna w Chrzanowie we współpracy z P.P.H.U. Martech-Plus Marcin Mistarz Sp. J., Lokalną Grupą Działania Partnerstwo na Jurze, Muzeum w Chrzanowie  im. Ireny i Mieczysława Mazarakich, Stowarzyszeniem Chrzanowskich Cyklistów, Stowarzyszeniem za Piecem oraz Zespołem Szkół Technicznych „Fablok” w Chrzanowie. W materiałach wystawowych znalazły się fotografie z Cyfrowego Archiwum Ziemi Chrzanowskiej, zaś jednym z patronów medialnych został Przełom – Tygodnik Ziemi Chrzanowskiej. Pełna lista podmiotów biorących udział w XXIII MDDK dostępna jest tutaj: https://dnidziedzictwa.pl/wspolpraca-2021.

Główny punkt programu stanowiło oprowadzanie po terenach dawnej Fabryki Lokomotyw „Fablok” w Chrzanowie przez przewodników ze Stowarzyszenia za Piecem – grupy osób zaangażowanych w ochronę lokalnego dziedzictwa poprzemysłowego. Poza Dniami Dziedzictwa 2021 obiekt nie jest dostępny, zwiedzanie mogło się odbyć dzięki uprzejmości P.P.H.U. Martech-Plus Marcin Mistarz Sp. J. Na trasie uwzględniono m.in.: biurowiec, halę montażową, halę mechaniczną, kuźnię, magazyn zewnętrzny. Przewodnicy opowiadali o początkach fabryki i jej złotym okresie w międzywojniu, najbardziej znanych fablokowskich produktach (lokomotywa parowa Pm-36, luxtorpedy, stonki – lokomotywy spalinowe SM42), zdarzeniach z czasów okupacji i komuny, działalności sportowo-oświatowej. Na terenie zakładu zamontowano plansze ze zdjęciami archiwalnymi (CAZCh), a banery umieszczone na ogrodzeniu prezentowały sylwetki założycieli i konstruktorów Fabloku.

Na spacer po dzielnicy – Wokół Fabloku – zaprosił Kamil Bogusz, dyrektor Muzeum w Chrzanowie. Łącznie odbyły się cztery dwugodzinne przejścia. Bez wchodzenia do wnętrz uczestnicy poznawali dzieje Przedszkola Samorządowego nr 11, Szkoły Podstawowej nr 5, Morskiego Oka, Kolonii Fabrycznej, Kolonii Rospontowej, kościoła parafii pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej w Chrzanowie. Można było dowiedzieć się gdzie wydobywano kamień wykorzystany podczas budowli osiedla robotniczego oraz jakie style architektoniczne prezentuje świątynia na Rospontowej. Złaknieni wiedzy mieli także możliwość zobaczenia wystawy pt. „Fablok” w Muzeum w Chrzanowie im. Ireny i Mieczysława Mazarakich, na którą składają się eksponaty związane z chrzanowską fabryką lokomotyw, w tym unikatowa makieta.

Na miłośników dwóch kółek czekały rajdy rowerowe na trasie Chrzanów-Regulice-Chrzanów prowadzone przez Stowarzyszenie Chrzanowskich Cyklistów. Długość trasy wynosiła 35 km, a jej przebycie trwało niemal 4 godziny. Przejazd został zabezpieczony przez policjantów z Komendy Powiatowej Policji w Chrzanowie.

Przed budynkiem Zespołu Szkół Technicznych „Fablok” w Chrzanowie rozstawiono punkty informacyjne Małopolskiego Instytutu Kultury, Stowarzyszenia za Piecem oraz Miejskiej Biblioteki Publicznej w Chrzanowie. Na wszystkich stanowiskach rozdawano bezpłatne materiały promocyjne oraz odpowiadano na pytania licznie przybyłych.

W namiocie MIK można było otrzymać:

• programy MDDK 2021,
• limitowaną reedycję Spacerownika „Szlakiem Fabloku” do samodzielnego zwiedzania (opublikowanego w 2019 roku przez MBP w Chrzanowie [https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/435792/edition/407838], wydanego ponownie przez MIK w 2021),
• publikację „W ruchu” Beaty Sadurskiej inspirowaną historią obiektów dostępnych na obu trasach – szczególnie polecamy opowiadanie „Najpiękniejszą lokomotywą na świecie”. W najbliższym czasie na stronie Dni Dziedzictwa zostanie udostępniony do pobrania audiobook czytany przez Dorotę Segdę i Radosława Krzyżowskiego.

Dodatkowo Miejska Biblioteka Publiczna w Chrzanowie prowadziła sprzedaż własnych wydawnictw z serii Biblioteczka Regionalna. „Atlas historyczny Galicji” i „Dzieje cmentarza parafialnego w Chrzanowie” Mariusza Paździory oraz „Historię Wodociągów Chrzanowskich” Kamila Bogusza można nabyć także w Bibliotece Głównej.

Szkołę otwarto dla zwiedzających, pracownicy oraz uczniowie witali gości i prezentowali ofertę placówki. Warto było zobaczyć nowoczesne pracownie do nauki zawodu wyposażone w drukarkę 3D. W jednej z sal pokazywano godzinny blok zdjęć z życia zakładowego pracowników Fabloku (CAZCh) – od początków działalności do czasów najnowszych. W sali gimnastycznej rozstawiono wystawę „100 fotografii na 100-lecie”, czyli Fablok w obiektywie Marty Pietrzyk – Zielony Kadr. Współczesne zdjęcia wykonane na zlecenie Gminy Chrzanów sparowano ze zdjęciami archiwalnymi (CAZCh) – w efekcie uzyskując unikalne porównanie tych samych kadrów w różnych okresach. Wokół wystawy rozmieszczono banery opowiadające o działalności Fabloku.

Rodziny z dziećmi znalazły coś dla siebie na stoisku Miejskiej Biblioteki Publicznej w Chrzanowie umieszczonym na szkolnym boisku. Tam przygotowano szereg animacji dla najmłodszych (m.in. książeczki, kolorowanki, łowienie rybek, zabawy z tabletem, odpoczynek na leżakach). Na czytelników czekał regał do bookcrossingu. W niedzielę Anna Machacz z Cel EDU! przeprowadziła warsztaty edukacyjne dla dzieci w wieku 5-12 lat pt. „Stoi na stacji… luxtorpeda!” (zabawy ze sławnym kolejowym wierszem Juliana Tuwima, budowanie makiety luxtorpedy, wykonanie ilustracji do książki). Niedaleko ulokowano foodtruckową strefę gastronomiczną restauracji „Odyseja” z Chrzanowa. W menu serwowano m.in.: zapiekanki, krem dyniowo-imbirowy z groszkiem ptysiowym, bigos, lody, kawę i herbatę.

Po ulicy Fabrycznej kursowała lokomotywa turystyczna przewożąca chętnych od stacji PKP do Zespołu Szkół Technicznych „Fablok”. Przejazd kolejki zorganizowała Lokalna Grupa Działania Partnerstwo na Jurze. Każdego dnia turyści mogli korzystać także z czterech specjalnych przejazdów pociągu Kolei Małopolskich na trasie Kraków-Chrzanów-Kraków. Pociąg przystosowano do przewozu rowerów. W związku z wydarzeniem Związek Komunalny Komunikacja Międzygminna w Chrzanowa zorganizował dodatkowe kursy linii nr 3, dzięki której można było dotrzeć na Fablok z ulicy Trzebińskiej.

Wszystkie punkty programu miały miejsce w godzinach 10-18.

18 i 19 września – na trasie krakowskiej – przewidziano zwiedzanie Kasy Oszczędności Miasta Krakowa, Kościoła i klasztoru Pijarów w Krakowie, Parku im. dra Henryka Jordana w Krakowie oraz Poczty Głównej w Krakowie (online). Wstęp na teren wszystkich obiektów objętych programem MDDK jest darmowy. Więcej informacji na stronie https://dnidziedzictwa.pl/.