140. rocznica śmierci Cypriana Kamila Norwida

W tym roku przypada 140. rocznica śmierci Cypriana Kamila Norwida. 

Norwid urodził się 24 września 1821 roku na Mazowszu, we wsi Głuchy (wcześniejsze formy nazwy: Laskowo-Głuchy i Laskowo Głuchy) koło Radzymina.

Przeważającą część życia Norwid spędził z dala od (będących pod zaborami) ziem polskich. W 1842 roku rozpoczęła się jego podróż po Europie, która z czasem przerodziła się w przymusową emigrację. Odwiedził m.in. Wenecję, Florencję, Rzym, Berlin, Brukselę, Paryż, Londyn. Opuściwszy na krótko Europę, udał się także na pewien czas do Nowego Jorku. Ostatecznie zamieszkał w Paryżu, gdzie żył w biedzie, utrzymując się z wykonywania prac dorywczych.

Dziś Norwid uznawany jest za ostatniego z czterech najważniejszych polskich poetów romantycznych (choć  wielu historyków literatury uważa takie stwierdzenie za zbytnie uproszczenie). W Bibliotece Cyfrowej Polona można znaleźć liczne, interesujące materiały związane z życiem i twórczością Norwida. Ich przykładem są np. rękopisy jego dzieł.

Twórczość Norwida nie była zbyt entuzjastycznie przyjmowana za życia autora i nie przyniosła mu wówczas zbyt dużej popularności. Odzwierciedleniem tego są choćby losy „Vade-mecum” – publikacja ta została wydana w całości po raz pierwszy dopiero w 1947 roku.

Niektóre, choć niezbyt liczne dzieła Norwida opublikowane zostały jeszcze za życia autora. Ukazywały się one zarówno na ziemiach polskich, jak i za granicą (np. w Paryżu i Lipsku).

Norwid powszechnie znany jest głównie jako poeta, ale twórczość poetycka stanowi tylko część z jego bogatego dorobku.  Był również m.in. prozaikiem, dramatopisarzem, eseistą, filozofem, grafikiem i malarzem. Tworzył m.in. za pomocą tuszu (piórem i pędzlem), farb akwarelowych, ołówka i kredek.

Ostatnie lata życia Norwid spędził w Domu Świętego Kazimierza – przytułku dla weteranów, sierot i ubogich, założonym i prowadzonym w Paryżu przez polskie środowiska emigracyjne. Zmarł 23 maja 1883 roku i pochowany został na Cmentarzu Les Champeaux w Montmorency, znajdującym się w północnej części aglomeracji paryskiej.

Dopiero pod koniec XIX w., już po śmierci Norwida, jego twórczość została odkryta i spopularyzowana przez poetę i tłumacza – Zenona Przesmyckiego. Z jego inicjatywy wydane zostały m.in. czterotomowe wydawnictwo, zatytułowane „Pisma Zebrane”.

Po drugiej wojnie światowej popularność Norwida stopniowo wzrastała. W latach 1971-1976 ukazało się, liczące 11 tomów, wydanie „Pism wszystkich” pod redakcją W. J. Gomulickiego. Obecnie trwają prace nad pierwszą krytyczną edycją tekstów Norwida, która składać się ma  z 17 tomów.

Od końca lat 60. XX w. twórczość Norwida popularyzował Czesław Niemen, wykonując teksty utworów poety do własnej muzyki. Przykładem jednej z z najbardziej znanych utworów jest „Bema pamięci żałobny rapsod” – ukazał się on na płycie „Niemen Enigmatic” z 1970 r. [kliknij tu by posłuchać utworu]. W 2001 roku Niemen udzielił wywiadu na temat swoich inspiracji Norwidem. Nagrania wywiadu można posłuchać tu.

W 1983 roku powstał polski film biograficzny pt. „Dom świętego Kazimierza”. Jego fabuła ukazuje ostatni miesiąc z życia Cypriana Kamila Norwida w Domu Świętego Kazimierza w Paryżu.

W 1998 Poczta Polska wydała znaczek zatytułowany „Dwór w Głuchach”, przedstawiający dwór, w którym urodził się Cyprian Kamil Norwid. Był to jeden ze znaczków wchodzących w skład serii (wydawanej w latach 1997-2001) „Dworki Polskie”.

Obecnie dwór w Głuchach jest własnością prywatną. Grupy zorganizowane mogą odpłatnie zwiedzać mieszczące się w nim Muzeum Norwida.

Innym miejscem związanym z Norwidem jest (znajdujący się kilka kilometrów od Głuchów) dwór w Dębinkach. Fundacja Museion Norwid planuje odrestaurowanie tego obiektu i stworzenie w nim muzeum. Norwid po śmierci matki spędzał w tym miejscu wiele czasu, gdyż majątek ten należał do jego opiekuna – Ksawerego Dybowskiego.

W 2001 r. ziemia z grobu Norwida została przewieziona do Polski i umieszczona w Krypcie Wieszczów Narodowych w Katedrze na Wawelu.

W 2013 roku Narodowy Bank Polski wyemitował trzy rodzaje monet, poświęcone Cyprianowi Norwidowi.

Wiele utworów Norwida możecie znaleźć  w serwisie wolnelektury.pl. Można z nich bezpłatnie korzystać:
„Ad leones!”
Aerumnarum plenus
Bema pamięci żałobny rapsod
Białe kwiaty
Bohater
Buntowniki, czyli stronnictwo-wywrotu
Centaury
Cenzor-krytyk
Ciemność
Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie
Czarne kwiaty
Czasy
Czułość
(Daj mi wstążkę błękitną…)
Do spółczesnych
Epos – nasza
Fortepian Chopina
Fraszka (!) [I]
Fraszka (!) [II]
Historyk
In Verona
Krzyż i dziecko
Larwa
Menego
Moja ojczyzna
Moja piosnka
Moja piosnka (I)
My Little Song (II)
Nad grobem Julii Capuletti w Weronie
Nerwy
Noc tysiączna druga
Ostatni despotyzm
Pielgrzym
Pierścień Wielkiej Damy
Pieśń od ziemi naszej
[Powiedz im, że duch odbrzmiał myśli wiecznej]
Praca
Promethidion
Przeszłość
Rzecz o wolności słowa
Święty-pokój
Słodycz
Stolica
Za kulisami