120. rocznica urodzin Jana Sztaudyngera

Czasami najwięcej rzucają cienia własne wyjaśnienia — Jan Izydor Sztaudynger.

Jan Sztaudynger był wybitnym polskim pisarzem, poetą, eseistą, tłumaczem, satyrykiem oraz znawcą spektakli lalkowych. Jego dzieła są znane z dowcipu, ironii i inteligentnego humoru, który przekazuje w swoich wierszach i satyrach.
Poeta był ważną postacią w literaturze polskiej XX wieku, zyskując uznanie zarówno w kraju, jak i za granicą.

 Z twórczością Jana Sztaudyngera można zapoznać się czytając takie książki jak: „Piórka”, „Puch ostu”, „Różowe piórko”, „Zwrotki dla Dorotki” czy „Szczęście wczorajszej randki”.

Jan Sztaudynger urodził się 28 kwietnia 1904 roku w Krakowie. Studiował polonistykę i germanistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, ukończył także studia pedagogiczne, uzyskując stopień doktora w 1927 roku. Następnie pracował jako nauczyciel języka polskiego w gimnazjach i seminariach nauczycielskich w Dębicy, Bydgoszczy i Poznaniu.
Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany i przeniesiony do wsi pod Sandomierzem. Po wojnie przez kilka lat mieszkał w Szklarskiej Porębie, następnie w Łodzi i Zakopanem.

Poeta regularnie prowadził wykłady z lalkarstwa na kursach teatralnych w całej Polsce, m.in. „Lalkarstwo i jego wpływ na literaturę polską”, a przez wiele lat był także redaktorem pism branżowych – jego teksty ukazywały się w „Teatrze Lalek”
i „Balu U lalki.”.
Związał się ze środowiskiem artystycznym jeszcze na studiach – był członkiem uniwersyteckiej grupy literackiej Helion, a po przeprowadzce do Poznania zaczął uczestniczyć w lokalnym życiu literackim, m.in. uczestnicząc w kabarecie „Klub Szyderców”.

Sztaudynger zadebiutował w 1925 roku, kiedy ukazał się jego pierwszy tomik wierszy pod tytułem „Dom mój”.
W latach pięćdziesiątych jego twórczość, głównie fraszki, które tworzył z niespotykaną łatwością i wirtuozerią, ukazywała się w ramach serii „Biblioteka Satyry” – już pierwszy zbiór rozszedł się w nakładzie ponad 60 tysięcy egzemplarzy w ciągu trzech lat. Sztaudynger chciał wyprostować nieco wykoślawione pojęcie fraszki i przywrócić jej znaczenie poetyckie.

Sam Jan Sztaudynger powtarzał, że jego umiejętność do tworzenia frywolnych fraszek była jednocześnie darem i utrapieniem – fraszki przychodziły mu do głowy często w najmniej odpowiednich momentach i kiedy trzeba było zachować powagę, on często musiał tłumić śmiech. Poeta często zamiast silić się na zwyczajną odpowiedź – odpowiadał fraszką.

Jan Sztaudynger zmarł 12 września 1970 roku, ale jego dziedzictwo literackie nadal przetrwało. Jego prace, szczególnie zbiory fraszek, są nadal czytane oraz doceniane przez czytelników za unikalny styl. Sztaudynger pozostaje jednym z najbardziej znaczących satyryków w historii literatury polskiej.