160. rocznica urodzin Stefana Żeromskiego

Stefan Żeromski zapisał się na kartach historii polskiej literatury jako jeden z najważniejszych pisarzy swojej epoki. Kojarzony przede wszystkim z prozą, choć w jego dorobku artystycznym można znaleźć również wiersze i dramaty. Zajmował się działalnością publicystyczną, był aktywny społecznie, a wszystkie pola jego działalności powiązane były z troską o przyszłość Polski.

Urodził się 14 października 1864 w Strawczynie. Rodzice pisarza umarli dość wcześnie, dlatego Żeromski młodość przeżył
w biedzie, nabawił się gruźlicy, którą leczył całe życie.
Uczęszczał do Kieleckiego Gimnazjum Miejskiego, a sam utrzymywał się z korepetycji.

Pierwsze próby literackie podjął w trakcie edukacji w kieleckim gimnazjum, by zadebiutować w wieku 18 lat. Trudności finansowe i zdrowotne utrudniały mu kontynuowanie nauki, w efekcie gimnazjum zakończył bez uzyskania matury.
Wyjechał do Warszawy, gdzie dwa lata studiował w Wyższej Szkole Weterynaryjnej, która nie wymagała matury. W trakcie studiów zetknął się z ruchem socjalistycznym – kwestie społeczne miały stać się w przyszłości dominującym wątkiem jego pisartwa.

Na kilka lat przed wybuchem I wojny światowej Żeromski osiadł w Zakopanem. Do 1918 aktywnie brał uczestniczył
w działaniach organizacji niepodległościowych, m.in. Naczelnego Komitetu Zakopiańskiego.

W 2018 roku historyk Jerzy Roszkowski na antenie Polskiego Radia opowiedział o jeszcze przed wojennej znajomości Żeromskiego z Piłsudskim i przywołał pewną anegdotę dotycząca ich spotkania na kilka lat przed 1914 rokiem.
„Pisarz umówił się w Zakopanem z Piłsudskim, który mieszkał w biednej chacie, bo nie było go stać na lepsze lokum. Piłsudski przyjął pisarza „w samych gaciach”, bo jedyne spodnie, jakie miał, zaniósł do zacerowania. Przyszły marszałek układał pasjansa, przy czym powiedział do Żeromskiego: „jak wyjdzie mi ten pasjans, będę dyktatorem Polski”. A Żeromski pomyślał: „taka bieda, siedzi w gaciach, a marzy o niepodległej Polsce” – opowiadał Roszkowski.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pisarz kontynuował swoją działalność społeczną i w środowisku literackim.
W latach dwudziestych minionego wieku był m.in. delegatem na zjazd Związku Zawodowego Literatów Polskich. Był inicjatorem projektu Akademii Literatury, założył polski oddział PEN Clubu, które został też prezesem.
Dalej kontynuował swoją literacką działalność, a za swoje osiągnięcia w tamtym okresie uzyskał aż cztery nominacje do Literackiej Nagrody Nobla.

Zmarł 20 listopada 1925 roku.
W dniu jego śmierci Władysław Reymont napisał o nim:
„Dzisiaj umarł Żeromski, cios to dla mnie okrutny z wielu powodów. Umarł na serce. Było parę lat starszy ode mnie, ale miał szaloną wolę życia i energię. Strata ta polskiej literatury niezastąpiona. Uwielbiałem Go jako genialnego pisarza. Naturalnie, ta nagła śmierć źle podziałała i na mój stan zdrowia. Teraz bowiem na mnie przychodzi kolej umierania: