150. rocznica urodzin Tadeusza Żełeńskiego

Przyszedł na świat 21 grudnia 1874 roku w Warszawie. Syn kompozytora Władysława Żeleńskiego i Wandy z Grabowskich. Rodzice pisarza prowadzili tzw. „dom otwarty”, w którym gościli m.in. Oskar Kolberg, Władysław Mickiewicz czy Ignacy Paderewski.

W 1892-1900 studiował medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. To właśnie podczas studiów medycznych zawarł pierwszą ważną przyjaźń w środowisku artystycznym Krakowa. Stał się nieodłącznym towarzyszem Stanisława Przybyszewskiego – legendarnego twórcy młodopolskiego. A w listopadzie 1900 był jednym z gości na ślubie poety Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołaczykówny, których wesele stało się kanwą dla słynnego „Wesela” Wyspiańskiego.

Początkowo wiązał swoją przyszłość z medycyną – pracował jako pediatra w szpitalu św. Ludwika. Zamierzał nawet pisać pracę habilitacyjną. W tym celu wyjechał na stypendium do Paryża. Tam jednak zainteresował się literaturą francuską, która stała się jego miłością aż do końca życia.

W 1906 wrócił do Krakowa i zaangażował się w działalność kabaretu Zielony Balonik. Zawód lekarza wykonywał jeszcze do 1919 roku. Podczas I wojny światowej służył jako lekarz kolejowy w armii austriackiej, później poświęcił się wyłącznie działalności kulturalnej i społecznej.

Żeleński przełożył niemal wszystkie najważniejsze dzieła literatury francuskiej na język polski. Uznwny był za jednego
z najwybitniejszych krytyków literackich.
Jego lewicowe poglądy przysprzyły mu wielu wrogów w środowiskach konserwatywnych – nic dziwnego. Tłumacz propagował bardzo liberalne podejście do pomników kultury polskiej, do Kościoła, a także do antykoncepcji i edukacji seksualnej.

Wiele kontrowersji budził epizod kolaboracji z komunistami we Lwowie, gdzie mieszkał po wybuchu II wojny światowej.
19 listopada 1939 podpisał razem z trzynastoma innymi pisarzami lwowską deklarację wyrażającą radość z zajęcia Kresów Wschodnich przez ZSRR.

Nad ranem 4 lipca 1941 roku specjalna jednostka III Rzeszy dokonała mordu na profesorach lwowskich uczelni raz z częścią ich rodzin. W gronie aresztowanych przez przypadek znalazł się Tadeusz Boy-Żeleński, szwagier znajdującego się na liście proskrypcyjnej prof. Jana Greka.

Miejsce pochówku pisarza jest nieznane.