Kolejnym krokiem w ramach realizacji projektu „Tak blisko – cztery kroki do Alei Henryka” były trzy spacery badawcze, które odbyły się w dniach 19, 20 i 21 czerwca 2018 roku w godzinach 17.00 – 19.00. Pierwszy ze spacerów dedykowany był mieszkańcom, drugi – organizacjom pozarządowym, a trzeci – przedsiębiorcom. Na spacerach badawczych pojawiły się łącznie 22 osoby (7 osób we wtorek, 10 osób w środę oraz 5 osób w czwartek). Byli to zarówno przedstawiciele organizacji pozarządowych, lokalnych instytucji kultury i mediów, przedsiębiorcy, jak i sami mieszkańcy zainteresowani ożywieniem przestrzeni Alei Henryka w Chrzanowie. W związku z tym spacery dotyczyły tych samych zagadnień, jednakże ze względu na różne grupy uczestników akcenty w dyskusji podczas poszczególnych spacerów różnie się rozkładały. Spacery prowadzili moderatorzy Centrum Doradztwa Strategicznego z Krakowa ze wsparciem eksperta ds. architektury – architekta z firmy PA NOVA.

Zdjęcie 1-2. Spacery badawcze po Alei Henryka

W pierwszej części wydarzenia spacerowano po Alei Henryka oraz rozmawiano na temat kilku głównych wątków, według wcześniej przygotowanego scenariusza. Dla uczestników przygotowano materiały pomocnicze w formie mapek z oznaczonymi stacjami i kwestiami do zastanowienia się. W drugiej części w formule pracy warsztatowej, w odniesieniu do wybranych cech dobrej przestrzeni (na podst. publikacji Project for Public Spaces), uszczegóławiano poruszone wcześniej tematy, generowano pomysły na rozwiązania..

Grafika 1. Materiał dla uczestników – mapka spaceru, 19 i 20 czerwca 2018 r.

Grafika 2. Materiał dla uczestników – mapka spaceru, 21 czerwca 2018 r.

Rozpoczęcie Alei:
Dyskusję rozpoczęto od kwestii wejścia na Aleję Henryka od ulicy Mickiewicza. Uczestnicy spaceru badawczego uznali, iż dobrym pomysłem byłoby, aby na szczycie Alei znajdowało się charakterystyczne miejsce, przyciągające swoim wyglądem i ofertą. Rozważano możliwość wykupu i zagospodarowanie prywatnej obecnie działki, która znajduje się u wyloty ulicy. Wśród pomysłów na miejsce rozpoczynające Aleję znalazły się:
– miejsce zielone, zapewniającego przewietrzalność ulicy z charakterystycznym punktem, na przykład dużym charakterystycznym drzewem,
– zielone tarasy, z niewielkim budynkiem, na dachu którego mogłaby znaleźć się kawiarnia zapewniająca punkt widokowy na całą Aleję,
– przedłużenie zielonego skweru znajdującego się przy szkole muzycznej.
Ważnym aspektem jaki był dyskutowany w kontekście początku Alei (od ul. Mickiewicza do ul Słowackiego) była kwestia ruchu drogowego (jego potencjalnego ograniczenia wyłącznie dla mieszkańców lub całkowitego zamknięcia tej części ulicy dla ruchu samochodowego), parkingów (wprowadzenie ograniczeń w korzystaniu z miejsc parkingowych wyłącznie dla mieszkańców – pod warunkiem wprowadzenia w pustostany funkcji mieszkaniowych) oraz wprowadzenia zieleni w tą część ulicy (zieleń w donicach, zazielenienie balkonów, okien, dachów)
Uczestnicy poruszyli też kwestię pustostanu po drugiej stronie Alei (budynek praktycznie naprzeciwko policji) i pomysłów na jego zagospodarowanie. Budynek ten należy prawdopodobnie do parafii i podobno kiedyś planowano uruchomić tam świetlicy dla dzieci i młodzieży oraz udrożnić przejście od dziedzińca kościelnego do Alei Henryka przez podwórko wskazanej nieruchomości. To mogłoby wpuścić dodatkowy strumień pieszych/ruchu w tą, nieszczególnie zachęcającą część Alei.

Budynek policji:
Ważnym elementem przestrzeni u szczyty Alei, jest duży kubaturowo budynek policji, który obecnie stoi pusty. Uczestnicy spaceru zgodnie stwierdzili, że jego zagospodarowanie jest niezbędne, aby uatrakcyjnić tą część Alei. Pomysłów na zagospodarowanie było kilka. Obecnie jest to pustostan w bardzo złym stanie technicznym. Zwrócono uwagę, że ze względu na wielkość budynku można z powodzeniem stworzyć tam przestrzeń wielofunkcyjną, w której spotykać się będą różne grupy odbiorców, które będą korzystać z budynku, a tym samym z Alei w różnych porach dnia. Wśród pomysłów na zagospodarowanie pojawiły się:
– przestrzeń dla organizacji pozarządowych / centrum organizacji pozarządowych;
– przestrzeń dla seniorów – klub seniora;
– przedszkole;
– przestrzeń wystawiennicza / galeria;
– mieszkania;
Jeden z uczestników wskazał na aspekty własności działki oraz budynku – zgodnie z jego wiedzą jest to nieruchomość należąca do Skarbu Państwa, a jej stan techniczny i wysokość ewentualnych nakładów związanych z rewitalizacją obiektu przewyższałaby koszt rozbiórki i postawienia całkiem nowego obiektu na działce.
Ważną kwestię stanowiła także działka przyległa do budynku. Obecnie znajdują się na niej budynki gospodarcze / garaże i co ważne jest ona zagrodzona. Uznano, iż interesującym pomysłem byłoby otwarcie tej przestrzeni, dzięki czemu uzyska się kolejne naturalne wejście do Parku Miejskiego od strony Alei Henryka (tu uczestnicy byli zgodni i uznali to za bardzo dobre rozwiązanie). Z drugiej strony zwrócono uwagę, iż młodzież szkolna z Chrzanowa podjęła inicjatywę i na murze od strony parku pojawiają się wystawy sztuki ulicznej – murali, graffiti. Należy zatem opracować takie rozwiązanie, aby zapewnić wejście do parku, przy jednoczesnym zachowaniu możliwości realizacji kolejnych murali przez młodzież (pozostawienie części muru).

Ogród przy ulicy Urbańczyka:
Kolejną poruszaną kwestią był ogród znajdujący się przy Domu Urbańczyka – fili muzeum w Chrzanowie. Ogród jest zieloną enklawą w tej części Alei, jednak ze względu na nowe ogrodzenie jest on szczelnie zamknięty i niewidoczny dla przechodniów. Proponowano, aby ogrodzenie w takim miejscu było mniej kryjące, przepuszczające światło i pozwalające zobaczyć rośliny z zewnątrz. Innym pomysłem było stworzenie dużej bramy wejściowej do ogrodu od strony skrzyżowania ulicy Słowackiego i Alei Henryka. Będzie ono zapraszać do instytucji muzeum oraz stanowić miły widok dla spacerowiczów. W przypadku tworzenia bramy należy pamiętać o zapewnieniu dostępności osobom niepełnosprawnym, gdyż obecne wejście do ogrodu posiada próg, uniemożliwiający wjazd wózków inwalidzkich.

Witryny sklepowe / punkty handlowo-usługowe:
Aby Aleja Henryka była miejscem atrakcyjnym konieczne jest zagospodarowanie istniejących tam lokali usługowych, będących obecnie pustostanami oraz rozwój istniejącej oferty handlowo-usługowej. Jednym z najbardziej charakterystycznych pustostanów na Alei Henryka jest lokal, znajdujący się w pobliżu ulicy Sądowej z szyldem – „Fryzjer męski”. Ze względu na jego dobrą lokalizację – blisko początku Alei, w pobliżu Rynku oraz instytucji muzealnych proponowano, aby przenieść tam Centrum Informacji Turystycznej, dodatkowo mógłby znajdować się tam sklep z rękodziełem / sztuką regionalną. Innym pomysłem było ulokowanie tam sklepu/wypożyczalni/kawiarni z grami planszowymi, która swojego czasu mieściła się przy Alei i cieszyła się dużym powodzeniem, zwłaszcza wśród młodych ludzi. Obecnie sklep ten został przeniesiony w inne miejsce. Uczestnicy spotkań sugerowali również możliwość utworzenia w tym miejscu usług społecznych lub kulturalnych tzn. klubokawiarni, filii biblioteki (przeniesienie klubu literackiego) lub spółdzielni socjalnej. Jak wskazał jeden z uczestników spacerów, aby zasiedlanie pustych lokali było interesujące dla przedsiębiorców/instytucji Aleja powinna przyciągać ludzi przynajmniej 3 lub 4 istotnymi punktami/miejscami generującymi ruch – takie miejsca to może być sfera dla dzieci pod szkołą, zagospodarowany pod usługi społeczne i kulturalne budynek/lokal (np. w ramach budynku policji), lokomotywa na dole Alei.
Pozostałe punktu usługowo-handlowe powinny natomiast wychodzić ze swoją ofertą w przestrzeń Alei poprzez ustawienia ogródków kawiarnianych, czy straganów z towarem. Konieczne jest jednak w tym przypadku uporządkowanie przestrzeni Alei, w tym np. przycięcie lub wycięcie części drzew. Uczestniczka prowadząca działalność gastronomiczną przy Alei zwróciła uwagę, że obecnie nie dostrzega takiego ruchu i zainteresowania ogródkami, który skłaniałby do takiej inwestycji (wiąże się to z koniecznością ponoszenia opłaty na rzecz UM za wykorzystanie części chodnika, jeśli nie wykorzystuje się wyłącznie części posiadanej prywatnej działki przylegającej do obiektu).

Zdjęcie 3-4. Efekty pracy warsztatowej uczestników – mapy z zaznaczonymi pomysłami rozwiązań projektowych

Szkoła i jej otoczenie:
Szkoła Podstawowa, mieszcząca się przy Alei Henryka posiada przyjazną przestrzeń dla dzieci i młodzieży wewnątrz podwórza, tam też znajduje się jedyne otwarte wejście do szkoły. Od strony Alei Henryka szkoła jest zamknięta, pomimo tego, że posiada kilka wejść, a przestrzeń przy szkole wymaga zagospodarowania i pielęgnacji. W pierwszej kolejności należy jednak zwiększyć poczucie bezpieczeństwa użytkowników poprzez zwiększoną liczbę partoli policji w tych okolicach oraz zamontowanie monitoringu.
Innym pomysłem było stworzenie miejsc parkingowych / postojowych specjalnie dla rodziców podwożących swoje dzieci samochodem. Miejsce postojowe w stylu kiss&ride umożliwiłoby szybkie i bezpieczne pozostawienie lub zabranie dzieci ze szkoły. Wyznaczenie tam strefy wyłącznie zatrzymywania (nie parkowania) byłoby zdaniem uczestników dobrym pomysłem.
W celu zagospodarowania części Alei bezpośrednio w sąsiedztwie szkoły konieczne wydaje się skonsultowanie kształtu tej przestrzeni z bezpośrednio zainteresowaną grupą, a więc dyrekcją szkoły, pracownikami i rodzicami dzieci uczęszczającej do niej.
Zgłoszono też pomysł, aby strefę przy szkole wyróżnić wizualnie, tak by od razu sygnalizowała, iż jest to przestrzeń dzieci (wymalowanie klas na ziemi, wprowadzenie jakiś drobnych elementów instalacji do zabaw – np. bujak itp. pozwalające na wyraźnie wyodrębnienie tego miejsca od reszty ulicy). Przy budynku szkoły jest kilka „zatoczek”, w których kiedyś stały ławki (teraz stoi tylko jedna) – zatoczki te stanowią potencjał do zagospodarowania, może niekoniecznie pod ławki, ale właśnie na elementy niewielkiej infrastruktury dedykowanej dzieciom.

Zieleń
Aleja Henryka na odcinku od ul Mickiewicza do ul. Słowackiego jest dość wąska i pozbawiona zieleni. Uczestnicy spacerów zaproponowali, aby wprowadzić zieleń wertykalną w formie zielonych elewacji bądź też ukwieconych okien.
W dalszej części Alei uczestnicy spacerów podkreślali konieczność zachowania szpalerów drzew, które nadają charakter ulicy, jednakże sugeruje się większą dbałość o nie poprzez ich odpowiednie przycinanie. W trakcie drugiego spaceru badawczego poddano jednak pod dyskusję usunięcie trzech drzew, znajdujących się pomiędzy ulicą Grunwaldzką, a Kopernika, które znajdują się zbyt blisko zabudowy mieszkaniowej i przeszkadzają jej mieszkańcom.
Uczestnicy spotkań zwrócili także uwagę na dwa zielone skwery, znajdujące się bezpośrednio przy Alei, pomiędzy ulicami Kopernika oraz Kochanowskiego. Pierwszy ze skwerów wymaga pielęgnacji i przycięcia znajdujących się tam krzewów, wymaga też naprawy zniszczonej nawierzchni i wprowadzenia małej architektury (ławka, kosz na śmieci) Na drugim skwerze znajduje się jedynie trawnik, proponuje się, aby w jego miejsce stworzyć łąkę miejską, na której znajdą się różne polskie kwiaty łąkowe, jak maki polne czy chabry i jest to przestrzeń do odpoczynku i kolejna oaza zieloności w tej części ulicy.

Zmiany w układzie komunikacyjnym
Bardzo istotną kwestią na Alei Henryka jest układ komunikacyjny oraz zapewnienie możliwości swobodnego poruszania się przez różne grupy, w tym m.in. pieszych i rowerzystów.
Proponuje się, aby miejsca parkingowe zamieniono na równoległe, szczególnie na odcinku od ulicy Sądowej aż do ulicy Kopernika. Obecny skośny sposób parkowania zajmuje dużo przestrzeni, a także zmniejsza bezpieczeństwo na ulicy, w szczególności podczas wyjazdu z miejsca parkingowego. Dodatkowo taka zmiana pozwoliłaby na wprowadzenie w pasie ulicy ścieżki rowerowej, której propozycje trasy znajdują się na poniższym schemacie (obecnie rowerzyści jeżdżą po chodnikach, warto zapewnić im do tego odpowiednią niekolizyjną trasę). Warto jednak pamiętać, że ograniczenie miejsc parkingowych na Alei Henryka wymusza konieczność znalezienia przestrzeni parkingowych w pobliżu Alei. Ponadto przedstawiciele przedsiębiorców zdecydowanie sprzeciwiali się ograniczeniu liczby miejsc parkingowych, których ich zdaniem jest i tak zbyt mało.

Grafika 3. Propozycje tras ścieżki rowerowej biegnącej wzdłuż Alei Henryka.

Większość uczestników spacerów badawczych była zgodna co do ograniczenia liczby samochodów parkujących na Alei, jednakże w zamian zaproponowali wprowadzenie komunikacji zbiorowej, której trasa powinna biec wzdłuż Alei, bądź też przecinać ją w kilku miejscach. Ważne jest, aby na Alei Henryka powstało więcej przystanków autobusowych, co przyczyniło by się do większej dostępności komunikacyjnej tego miejsca. W dalszej kolejności byłoby to argumentem dla mieszkańców miasta Chrzanów oraz użytkowników Alei Henryka do rezygnacji z samochodów na rzecz komunikacji publicznej. Należy jednak rozważyć możliwości funkcjonowania komunikacji publicznej w tym miejscu, w tym przede wszystkim zweryfikować całą siatkę połączeń komunikacji publicznej na terenie miasta. Uczestnicy spaceru badawczego rozważali możliwość stworzenia jednej specjalnej linii biegnącej wzdłuż Alei (krótka linia, na której będzie jeździł niewielki autobus / bus), bądź też zmiana tras kilku autobusów już istniejących. Wstępnie zaproponowano trzy dodatkowe miejsca na przystanki autobusowe – pod Urzędem Stanu Cywilnego, Urzędem Miasta oraz przy ulicy Mickiewicza.
W kontekście układu komunikacyjnego zwrócono także uwagę na istotną rolę ulicy Siennej, która przecina Aleję Henryka, a jest jedną z najczęściej uczęszczanych ulic w tej części miasta. Zwrócono uwagę, iż może być ona potencjalnie niebezpieczna, w szczególności w przypadku wpuszczenia ruchu rowerowego na Aleję Henryka.
Ważną kwestią poruszaną w trakcie spacerów była również nawierzchnia oraz bariery przestrzenne, które utrudniają poruszanie się osobom niepełnosprawnym. Wysokie krawężniki znajdują się przy ulicy Grunwaldzkiej oraz ulicy Kochanowskiego, a przy szkole podstawowej (na ulicy Kopernika) znajdują się schody, które stanowią barierę dla osób niepełnosprawnych w poruszaniu się. Ponadto niektóre lokale usługowe, w tym bank również posiadają schody, które uniemożliwiają wejście i skorzystanie z ich usług.

Elementy małej architektury:
Innymi ważnymi kwestiami poruszonymi w trakcie spaceru badawczego przez uczestników jest brak elementów małej architektury na terenie Alei, w tym przede wszystkim ławek, na których można byłoby odpocząć. Zwrócono uwagę, iż mogłyby to być ławki posiadające oparcia bądź wyprofilowane specjalnie do siedzenia (uniemożliwiające spanie na nich), dzięki czemu służyłyby mieszkańcom do wypoczynku, a nie osobom spożywającym alkohol i śpiącym. Pojawił się też pomysł aby te elementy małej architektury miały jakiś motyw przewodni nawiązujący do historii i tradycji miejsca (np. małe lokomotywy).

Zdjęcia 5-6. Spacery badawcze po Alei Henryka

Historyczny charakter ulicy:
Uczestnicy spotkań zastanawiali się nad możliwościami wprowadzenia elementów budujących historyczną i społeczną tożsamość ulicy. Z jednej strony wydarzenia oraz elementy historyczne mogłyby nawiązywać do postaci Henryka Loewenfelda. Zaproponowano np. umieszczenie tablic z historią tej postaci i jej wkładem w utworzenie Alei. Innym pomysłem na uhonorowanie jego pamięci byłoby stworzenie święta ulicy (np. w dniu imienin Henryka), w trakcie, którego podawane będą lokalne potrawy.
Z drugiej strony zwrócono uwagę na istnienie fabryki FABLOK – Pierwszej Fabryki Lokomotyw w Polsce – jako ważnego elementu tożsamości lokalnej dla mieszkańców Chrzanowa. W związku z powyższym przedstawiono pomysł umieszczenia prawdziwej Lokomotywy w przestrzeni miasta przy Alei Henryka, który nawiązywać będzie właśnie do lokalnej tożsamości, a z drugiej strony będzie ciekawą atrakcją przyciągającą mieszkańców i turystów do tego miejsca. Lokalizacja lokomotywy – zgodnie z e-mailem przesłanym przez Stację Chrzanów – jest proponowana na dole Alei (jedna z rozważanych lokalizacji to przestrzeń przy skrzyżowaniu Alei Henryka z ul. Sienną – w zależności od statusów działek na północnej części działki nr 3543/2 nad sklepem Netto lub obok na działkach nr 4346/2 i 4346/3; kolejna z rozważanych lokalizacji to fragment terenu Skarbu Państwa po północnej stronie stacji w Chrzanowie działka nr 3998/179). W tym kontekście pojawił się też pomysł, aby w przestrzeń Alei wprowadzić na wzór wrocławskich krasnali – fablokowskie lokomotywki, na podstawie których można by stworzyć miejski quest – zachęcać do ich szukania i poznawania przy tym historii miejsca.

Inne poruszone kwestie:
Ważną sprawą jest także brak toalet publicznych.
Potencjał przedsiębiorców działających w branży gastronomicznej – osoba reprezentująca tę grupę obecna spacerze wskazywała, że wśród przedsiębiorców działających przy Alei dostrzega raczej potencjał do współpracy niż konkurencji („im więcej lokali, tym więcej ludzi, więc tym lepiej dla wszystkich”). Organizacja różnych wydarzeń i imprez na Alei, które mogłyby przyciągnąć ludzi na ulicę i zbudować jej markę/rozpoznawalność byłaby dla przedsiębiorców korzystną propozycją i prawdopodobnie chętnie braliby udział w takich imprezach, a chwilowe zamknięcie ulicy na taką okazję raczej nie budziłoby ich sprzeciwu.
Pojawił się też wątek zarządzającego ulicą (w duchu idei Town Centre Management) wprowadzony przez moderatorów, który uczestnicy uznali za interesujący. Wśród potencjalnych osób/instytucji, które mogłyby pełnić taką funkcję wskazywano na miejskie instytucje kultury – w tym Bibliotekę czy specjalnie oddelegowanego do tego zadania przedstawiciela Urzędu Miasta.