Pod Gruszą za Albinem

Wspomnienia z przedwojennej podstawówki z Heleną Hynek
rozmawiała wnuczka Katarzyna Baran (K.B.)

Helena Hynek (H.H.)

K.B.:

Babciu chciałam porozmawiać z Tobą o szkole, jak to było jak Ty chodziłaś... Gdzie była szkoła?

SZKOŁA

H.H.:

Tam do tej szkoły starej...

K.B.:

Naprzeciwko Iwony(...)? A ja słyszałam że była szkoła tam gdzie Gromadzki Dom?

H.H.:

Tak. Tam gdzie Gromadzki Dom to tam była podstawówka. Dosyć długo, do wojny.

DOM GROMADZKI

K.B.:

To jak wyglądała ta szkoła?

H.H.:

Była jedna klasa północna i południowa. I tam dzieci były pomieszane, nie były dzieci w równych... Klasy były mieszane. [W klasie] było kilkoro dzieci w ławie, po czterech, pięciu. Bo te ławki to były takie długie.

K.B.:

Ile lat chodziło się do podstawówki?

H.H.:

Siedem lat, mogę ci nawet świadectwo pokazać z tamtej starej szkoły. Znaczy szkoła była siedmioklasowa ale chodziło się sześć lat.

K.B.:

To jakie przedmioty mieliście w szkole?

H.H.:

Język polski. Język niemiecki... nie, tylko polski.

K.B.:

A matematyka. Jakaś biologia, historia też była?

H.H.:

Biologia... nie. Rysunek mieliśmy.

K.B.:

A religię mieliście w szkole?

H.H.:

Była. Mnie uczył ksiądz Joniec. Tam, z gór. Alee wysoki był. Pod sufit.

K.B.:

To z czego się najlepiej uczyłaś?

H.H.:

Ja. Tak prawie ze wszystkiego. Ja się dobrze uczyłam.

K.B.:

Ale pamiętam, że mi kiedyś mówiłaś że byłaś dobra z ortografii.

H.H.:

Z ortografii owszem byłam dobra.

K.B.:

Czy w szkole nauczyciele stosowali kary cielesne?

KARY

H.H.:

Tak, linijką. Taka była szeroka i jak coś to "Dawaj łapę!". I ciach!

K.B.:

A czy były nagrody za dobrą naukę?

H.H.:

Nie pamiętam.

K.B.:

Jeździliście na jakieś wycieczki?

H.H.:

Na wycieczki? Raczej bardzo rzadko bo to wszystko pociągało koszty za sobą.

K.B.:

A jak pisaliście, jak wyglądały zeszyty?

H.H.:

Zeszyty były takie jak teraz. Pisaliśmy piórem. Moczyło się [pióro] w kałamarzu i pisało się. Pamiętam taki [zeszyt], taki do rysunków. I taki z tymi linijkami i kluczem.

K.B.:

A nauczyciele jacy byli, mieli autorytet wśród uczniów?

H.H.:

Nauczyciel miał autorytet we wsi. Był kimś. Uczył mnie w pierwszej klasie dyrektor szkoły Bańdur, Franciszek Bańdur. On uczył historii, polskiego... jeden nauczyciel wszystkiego mógł uczyć. Z Krakowa przyjeżdżały tu dwie nauczycielki i uczyły. Jedna to w Gminnym Domu, druga tam w tej starej szkole. Marysia Pulchnówna i Zebrzuska.

K.B.:

To nauczyciel musiał dobrze zarabiać?

H.H.:

Dwieście złotych. To było dużo. Kilo cukru kosztowało złotówkę.

K.B.:

Ciężko było skończyć podstawówkę?

H.H.:

Nie... jak się ktoś uczył to skończył.

K.B.:

A do jakich szkół chodziło się po podstawówce?

H.H.:

No dalej było Gimnazjum w Chrzanowie, ale niewiele osób tam chodziło. Od nas ze wsi to chyba troje dzieci. Wiem, że Grzyb chodził - tej Marysi Grzybowej szwagier. Ale to był prymus, naprawdę bardzo zdolny chłopak. No ten mój brat Izydor to on skończył Gimnazjum w Chrzanowie przed wojną. I on był w szkole prymusem. Izydor, wiesz... jemu było łatwo i chodził jeszcze z synem dyrektora szkoły to mu tak... szło mu to wszystko.

K.B.:

To niełatwo było zdobyć wykształcenie?

H.H.:

No w tamtych czasach żeby zdobyć wykształcenie to trzeba było być prymusem. No i pieniążki mieć żeby można było nakładać.

K.B.:

Czy wszyscy chodzili do podstawówki?

H.H.:

Nie. Jak ktoś miał rodzeństwo, to zostawał, dzieci młodsze bawił.

K.B.:

A Twoje rodzeństwo? Wszyscy chodzili?

H.H.:

Tak, wszyscy.

K.B.:

Czy wykształcenie wiązało się z dobrą pracą? Jak radziły sobie osoby, które nie skończyły nawet podstawówki?

H.H.:

No normalnie, siedziały w domu. Przy dzieciach.

K.B.:

A Tobie przydało się to, że skończyłaś szkołę podstawową?

H.H.:

Nie, ja miałam pracę fizyczną.

K.B.:

Wspominasz miło podstawówkę w Luszowicach?

H.H.:

No owszem. Nie mogę powiedzieć, żeby tam coś. Badur był ostry. Bardzo. Jak coś to linijką. Ciach.