Pod Gruszą za Albinem

Pompa zwana "twoja-moja" i żyłka rodzinna
rozmawiali strażacy Józef Hudzik (J.H.) i Tadeusz Jewak (T.J.)
z istotną pomocą żony

Józef Hudzik (J.H.) - Urodziłem się z Zagórzu, gmina Babice, powiat Chrzanów. Mając 12 lat wstąpiłem do OSP Zagórze. Od 1980 roku
mieszkam w Luszowicach. W Luszowicach w straży jestem od 1980 roku.
Od 1983 roku do 2001 byłem gospodarzem (pełniłem funkcję naczelnika straży) w OSP Luszowice. Obecnie jestem w komisji rewizyjnej w OSP Luszowice. Jestem sołtysem drugą kadencję. Posiadam zainteresowania muzyczne. Lubię grać na akordeonie.

Tadeusz Jewak (T.J.) - Urodziłem się w 1930 roku. Rodowity Luszowianin, pracowałem w Fabloku od 15 roku życia (1945-1990). Działalność w straży pożarnej w Luszowicach rozpocząłem od 18 roku życia. Od 1953 roku do 1983 byłem naczelnikiem straży. Obecnie emerytura.
Kazimiera Jewak (Żona) - Urodziłam się w 1936 roku, z domu Skwarek. Rodowita Luszowianka. Pracowałam w gumowni, później
w cukierni i na gospodarstwie. Obecnie emerytura.

J.H.:

Panie Tadku mam takie pytanie. W którym roku powstała straż i kto był jej założycielem tej straży? Jeśli Pan coś pamięta z opowieści tych starszych druhów.

T.J.:

Mogę tyle powiedzieć, że założycielem tej straży był Głowacz, ojciec Izydora, Szczepan.

J.H.:

Więcej Pan nie pamięta?

T.J.:

Z opowiadania. Więcej nie pamiętam kto tam jeszcze był.

J.H.:

Tych starszych strażaków to już Pan niektórych pamięta? Bo Pan wstąpił do straży w którym roku?

T.J.:

No w roku... no do straży mnie przyjmowali kiedy minęło mi 18 lat. A jak miałem 17, niecałe 18 to już na kursach byłem.

J.H.:

Kursy jakie Pan robił? Bo tutaj mam świadectwa i widzę że tu kursy...

KURSY

T.J.:

Mechanika motopompisty, mechanik kursa pierwszego.

J.H.:

Drugiego stopnia w Libiążu.

T.J.:

W Libiążu byłem na kursie.

J.H.:

W roku '60 później '68 naczelnika osp w Wieliczce i tu jest jeszcze z '49 kurs mechaników obsługi motopomp w Krakowie. Jak Pan skończył 18 lat to dopiero Pan wstąpił do straży. A co Pana skłoniło do wstąpienia do straży.

T.J.:

To już było rodzinne. Ojciec w straży to i ja do straży się zapisałem. Brat Mitek też był straży ino że był zawodowy był Skawinie nie... w Jaworzniu.

J.H.:

No to już żyłka rodzinna była? Bo już brat Zygfryd już nie?

T.J.:

Już nie.

J.H.:

Już go nie pociągało?

J.H.:

Bo Pan, Panie Tadku od którego roku był naczelnikiem?

T.J.:

Nie pamiętam od którego roku.

Żona:

Tadeusza Jewaka: Mnie się wydali, że jak my się ożenili to ty już był.

T.J.:

A to byłem w straży, a to chodzi kiedy byłem naczelnikiem.

Żona:

Jak umarł, ten Niemczyka teściu.

J.H.:

Jarczyk.

Żona:

Nie.

J.H.:

Bo Jarczyk August też byłe przed panem.

T.J.:

Tak, i Gustek.

Żona:

Marcińskowski. Bo byłeś zaraz za Marcińkowskim czy za Jarczykiem zaraz.

T.J.:

Za Marcińskowskim zaraz byłem.

[...]

J.H.:

Jak ja tutaj wstąpił do straży do Luszowic to później ja po Panu przejąłem funkcję straży.

T.J.:

Tak. W którym roku?

J.H.:

Ja przejął w '81.

T.J.:

A to ja byłem wcześniej.

J.H.:

Wcześniej, wcześniej... Tak to Pan był parę lat wcześniej ode mnie. W 60-tych latach.

T.J.:

To były dwuletnie wybory były.

J.H.:

Czteroletnie.

T.J.:

Czteroletnie wybory.

J.H.:

Co cztery lata są wybory. Bo ja też funkcję przejął bo mnie skłoniło to mieszkając w Zagórzu, bo ja miałem widok na takie pastwiska, i tam wyjeżdżali tymi konikami i tymi bryczkami i to mnie tak pociągało pociągało i jeszcze koło mnie przejeżdżali i to mnie tak wciągnęło. Dawniej tutaj w Luszowicach też dawniej tutaj też jeździli bryczkami takimi konnymi?

KONIE

Żona:

Tak, tak, koniami.

J.H.:

Dopiero samochód przyszedł...?

T.J.:

Ooo późno, późno przyszedł samochód.

J.H.:

W których latach '60 czy wcześniej?

T.J.:

Nie wiem kiedy ten samochód przyszedł.

J.H.:

No pierwszy samochód jaki był to chyba jakiś Lublin czy coś takiego co już z opowiadań w straży mówili – trochę sobie tak przypominam.

T.J.:

Ja Byłem wtenczas po kursie zaraz jak miałem 18 lat to jeszcze koniami my jechali na Kąty. Raz na Kątach byliśmy jak były zawody a jak drugi raz były zawody to już jechaliśmy samochodem. Ale jaki to nie pamiętam. Jakiego typu albo co.

J.H.:

Jakieś dziadki mówiły że mieliście jakiegoś Lublina żeście mieli czy coś takiego.

T.J.:

No no, był.

J.H.:

Później dopiero przyszedł Star do was... dwa chyba... Star 200 bodajże a później dopiero dalsze samochody. Później jeszcze były Star...

T.J.:

Jeden był samochód z Fabloku, dali nam.

J.H.:

No pierwszy.

T.J.:

Pierwszy. To był a Fabloku.

J.H.:

Bo później, teraz też w 2000 r. bodajże to było oddanie strażnicy to było w 2000 roku to też przyszedł z Fabloku Star 244. Później przyszedł jeszcze Jelcz. Wcześniej były jeszcze Jelcze.

SAMOCHODY

T.J.:

A teraz jest Star?

J.H.:

Teraz jest Star 244 a przed tym Starem 244 były jeszcze... nie pamiętam jaki to był.

T.J.:

No właśnie nie zapamiętałem sobie dokładnie.

J.H.:

Też nie pamiętam.

T.J.:

Nie miałem wtedy prawo jazdy, nie interesowałem się samochodami.

J.H.:

Tera mamy na chodzie i Stara 244 i Jelcza.

T.J.:

Tak.

J.H.:

To już teraz mamy. Dwa i żółw jest też trzeci. A pompy jakieś Pan pamięta jakimi żeście dawno operowali?

T.J.:

Typu nie pamiętam.

T.J.:

A jakie mieliście pompy...?

J.H.:

Pompy te tzw. "twoja-moja", to była... do konnego, zaprzęgało się konie i pompa taka była na cztery osoby pompowało i ją i dopiero podawało wodę.

T.J.:

Ten wóz powinien być jeszcze gdzieś na straży.

J.H.:

Ten wóz został przekazany do komendy Powiatowej Straży Pożarnej, został odremontowany i stoi w Komendzie Powiatowej Straży Pożarnej w Chrzanowie.

INWESTYCJE

T.J.:

Tak?

J.H.:

No wszystko jest zrobione.

T.J.:

Trza było tylko ręcznie pompować.

J.H.:

Później jak żeście mieli pompę taką Panonie... jakoś to się nazywała. Nie...? Coś takiego? Czy Poloni?

T.J.:

Jak bym prawo jazdy miał i kierowcą był to bym się te wszystkie samochody i te rzeczy pamiętał. A mnie to nie interesowało.

Żona:

Tyś ino pompował.

J.H.:

Tak.

Żona:

Ale tam siedział bez przerwy.

J.H.:

No ale jest Pan długoletnim naczelnikiem i długoletnim strażakiem. Pan już w straży 60-lecie wstąpienia do straży miał Pan w 2008 roku.

T.J.:

Tak.

J.H.:

No to 60 lat to Pan wstąpił gdzieś w...

Żona:

On jeszcze wcześniej wstąpił jak 18 lat. On chodził do mnie i jużeś w straży był. I tak mnie to denerwowało jak nie wiem. Ja miałam 19 lat. A tyś przecież w wojsku był.

WOJSKO

Żona:

Zdjęcie tutaj takie też. Dużo zdjęć. Świadectwa ukończenia. Pamięta Pan jakieś strażaków, którzy później w Pana, wtedy jak Pan już należał do straży, którzy byli?

Żona:

No to ten Maksel Dudek był.

Żona:

Z tych starszych jeszcze? Ojciec Pana później Jasiek Niemczyk, Jarczyk Antoni.

Żona:

A ten Marcinkowski Tadek?

T.J.:

No Marcinkowski. Jakże mu było na imię?

Żona:

Stefek?

T.J.:

Tu na górce mieszkał.

J.H.:

A drugi Marcinkowski?

[...]

J.H.:

Ale Jasiu Niemczyk, Jan Niemczyk pierwszy, Jan Niemczyk drugi, Jan Niemczyk trzeci był.

Żona:

Tak tak byli.

J.H.:

Później Dutki/Dudki, pierwszy, drugi, trzeci, siódmy. Aż do siódmego było.To tez z tego opowiadania wiem. No i wiem że ten Marcinkowski tylko jakże mu tam było na imię.

T.J.:

Teraz po tylu czasach żeby wiedzieć dokładnie imię.

T.J.:

On też już ma 80 lat.

T.J.:

Nie bardzo go pamiętam.

Żona:

On nawet dość pamiętał wszystko, ale teraz ogłuchł.

J.H.:

Było tych dziadków sporo. Jak ja przyszedł do straży do Luszowic to jeszcze pamiętałem tych Jarczyków, Niemczyków, Dutków. A mówią na nich lipsice?... to nie było wiadomo jak któremu na... Temu mówili do Lipsicy a temu mówili Jan drugi, albo Jan trzeci.

Żona:

A ten co mieszkał...

T.J.:

Roman.

T.J.:

Też Niemczyk? Nie, Głowacz. Brat Izydora Przedczornego.

J.H.:

To też taka żyłka... tutaj, znaczy się.

T.J.:

Rodzinna...

J.H.:

Żyłka... jak to się mówi, przechodziła z ojca na syna a z pradziada na dziada.

Żona:

A u Ciebie jest ktoś ze straży? Synowie?

J.H.:

No są. Michał, Damian teraz no właśnie teraz nie, ale był na chwilę, teraz ma przerwę. No i Tomek najmłodszy. Cała trójka. No przecież zawsze tak bywa że przechodzi z ojca na syna. Później już wstępowali. Jak pan wstąpił. Palka Ferdek, Pan był..., Niemczyk, Głowacz, Głowacz Kazimierz.

Żona:

To też każdy jest rodzinnie.

J.H.:

Suter Władek, Siata Edek, Siata Józek też należał chyba, ten co się potem w Bolęcinie... on potem mieszkał tutaj na Piotra Skargi, jeździł potem tutaj - ten co w Ameryce. On był bo potem mówił przecież. Z tych co ja pamiętam to było paru strażaków takich starszych. Kumanek...

T.J.:

Kumanek młody był. Dużo młodszy był ode mnie.

Żona:

O sześć lat młodszy był.

J.H.:

Później tutaj, którzy wstępowali ale nie mieli zapału to występowali.

Żona:

Bo teraz z tych młodych to ani jednego nie znam.

J.H.:

Kupe jest takich coraz młodszych. No ale jeśli ktoś jest twardy i wytrzymały to jest, a kto jest słaby i jak się to mówi niewytrzymały to rezygnują. No tak się chciałem mniej więcej zorientować co pan z tych czasów pamięta. Bo pan należał tutaj. A budynek zaczął, zaczęto go budować w latach '60, gdzieś? Nie?

T.J.:

Ja tam miał gdzieś napisanie, ale...

J.H.:

W '60-tych.1 64 było ponoć jakieś oddanie?

T.J.:

E to jakoś później było to oddanie. Pierwsze myśmy budowali, kopaliśmy doły, fundamenty potem mury się wyciągało i zabetonowało.

J.H.:

Wszystko się robiło w czynie społecznym?

T.J.:

Wszystko.

J.H.:

Wszyscy strażacy budowali strażnicę, bardzo dużo dziadków nie dziadków i młodych.

J.H.:

Obrok, Niemczyk Stanisław, dużo ich było, jakby chciało się ich spamiętać to trzeba by było mieć spisane.

T.J.:

Ale człowiek nie dbał o to, nie pamiętam.

Żona:

Ale pamiętałeś długo.

T.J.:

Ale pamięć miałem jeszcze dobrą, a teraz może i znam tego człowieka ale nie pamiętam jak się nazywał.

J.H.:

A chciałem się jeszcze dowiedzieć jak zaczęli budować strażnicę to duże zaangażowanie było strażaków?

T.J.:

Tak. Tak, to dużo chodzili tam, kopaliśmy, betonowaliśmy.

Żona:

Ale to razem z tobą. TY też tam siedziałeś. Patyk ów nie urąbał. A siedział.

T.J.:

Ja też chodziłem tam bez przerwy, ale to jeszcze za kawalera.

Żona:

No nie za kawalera, bo jak budowali to byłeś żonaty.

H.J.:

A pan był w wojsku też?

Żona:

No trzy lata.

H.J.:

I po wojsku przyszedł pan do straży z powrotem. A to kto wie czy po wojsku nie został pan już naczelnikiem.

T.J.:

Ja wróciłem z wojska chyba w 1953. Trzy lata byłem w lotnictwie.

H.J.:

No to mogło to być po wojsku.

Żona:

Ale nie wiem kiedy umarł ten Marcinkowski, bo wiem że byłeś po nim.

H.J.:

No Marcinkowski to już nie był naczelnikiem jak ja przyszedłem.

T.J.:

Ale wybory to już były na strażnicy – tylko był dół zrobiony i my na tej sali.

H.J.:

A jak budowaliście to prezesem był?

T.J.:

Gustek Jarczyk.

H.J.:

A naczelnikiem to był pewnie Jarczyk, czy zastępcą.

T.J.:

Czy sekretarzem?

H.J.:

Później był Pietrzyk sekretarzem. Ale później po Głowaczu prezesem był Kondek Wit, nie?

T.J.:

No może tak.

H.J.:

Bo jak przyszedłem do straży to on jeszcze był prezesem, a później były wybory i Pietrzyk został prezesem, a ja naczelnikiem.

H.J.:

No a jak na zawody jeździliście to pierwsze miejsca zdobywaliście.

T.J.:

Tak.

H.J.:

Była dobrze wyszkolona jednostka i wygrywała.

T.J.:

I na Kątach i w Chełmku.

Żona:

No on się dobrze uczył, wnuki to mają po nim.

T.J.:

A teraz to nic nie pamiętam.

H.J.:

A teraz można powiedzieć że jest pan naczelnikiem straży w spoczynku.

Żona:

Ale on jeszcze długo chodził już mówiłam żeby przestał. Po co on tam stary.

H.J.:

Ale dlaczego, zawsze to są jakieś powieści. Ztych starszych strażaków to już nie przychodzą.

Żona:

No nie ma ich. Kto został? Ty (do męża). Ferdek, kto jeszcze?

H.J.:

Staszek Niemczyk, Ferdek Palka, Cudak Staszek, Sornik Zbyszek, Pieczara Władek. No ale już nich nie widać.

T.J.:

Ale to są dużo młodsi.

H.J.:

To coś niecoś pan pamięta z tamtych czasów, z opowiadań starszych strażaków. To co ja zapamiętałem co te dziadki opowiadały to że pierwsza strażnica była w gminnym, nie?

T.J.:

Za Domem Gminnym.

H.J.:

Za obecnym Domem Gromadzkim, właśnie to też ciekawa sprawa.

DOM GROMADZKI

T.J.:

No jak ja wstąpiłem do straży to tam urzędowaliśmy, za Domem Gromadzkim. Ale nie wiem czy to rozburzone jest?

H.J.:

Tam już nic nie ma, rozburzyli. Ale jak zakładali strażnicę to też tam?

T.J.:

Tak tez tam. Tylko tam była strażnica.

H.J.:

A później to już nowa.

T.J.:

Jak wybudowaliśmy fundament nowej to z tamtej zrezygnowaliśmy i wszystko wywieźliśmy do nowej na Piaski.

H.J.:

Bo ta stara strażnica to musiała być taka mała?

T.J.:

Mała, taka szopka, ale wysoka.

H.J.:

To tak samo jak z Zagórzu był taki garaż przerobiony na strażnicę, przy szkole.

Żona:

A w gminnym to mieliście narady, tam gdzie jest lekarz.

H.J.:

No to było by tyle.

T.J.:

Co by tu sobie przypomnieć jeszcze. Mówią o zdjęciach... Zdjęcie z kursu z 1949 z Wieliczki.

H.J.:

To dziękuję na razie, teraz straż się zmieniła, to jest już inna organizacja.